Helsta framleiðsluafurð ISAL eru stangir úr áli sem í daglegu tali í Straumsvík kallast boltar. Boltarnir eru framleiddir í fjölmörgum málmblöndum og í mismunandi stærðum, allt eftir óskum viðskiptavina. Viðskiptavinir fyrirtækisins eru flestir staðsettir í Evrópu og eru um 70 talsins. Álið úr Straumsvík er notað í ýmsar sérhæfðar vörur, svo sem í byggingariðnaði, bílaiðnaði, í ýmsa prófíla og ramma utan um sólarsellur.
Hjá ISAL starfa tæplega 380 manns með ólíkan bakgrunn. Fjölbreytnin er mikil og innan fyrirtækisins býr mikil þekking meðal starfsfólks sem á stóran þátt í velgengni þess. ISAL hefur ætíð lagt mikla áherslu á fræðslumál en Stóriðjuskólinn er stærsta verkefnið í fræðslustarfi. Fyrirtækið leggur mikla áherslu á öryggi og heilsu starfsfólks, sjálfbæra þróun og heiðarleika í vinnubrögðum. Rio Tinto er með höfuðstöðvar í London en umfang starfseminnar er mest í Ástralíu og Norður-Ameríku. Höfuðstöðvar álsviðs Rio Tinto eru í Montreal í Kanada.
ISAL leggur ríka áherslu á að bæta stöðugt frammistöðu sína í umhverfismálum en fyrirtækið setur metnaðarfull umhverfismarkmið og hefur mótað skýra stefnu. ISAL hefur verið með vottað umhverfisstjórnunarkerfi, samkvæmt alþjólega staðlinum ISO 14001, frá árinu 1997 og var fyrst íslenskra fyrirtækja að taka upp slíka vottun. Umhverfisstjórnunarkerfið er samofið gæða- og öryggisstjórnunarkerfi sem eru vottuð samkvæmt alþjóðlegu stöðlunum ISO 9001 og ISO 45001.
Markvissar stöðugar umbætur og straumlínustjórnun eru jafnframt ein af meginstoðum fyrirtækisins. Einn af meginþáttum umhverfisstjórnunar er að fylgjast með og mæla mikilvæga umhverfisþætti, áhættumeta reksturinn til að koma í veg fyrir hugsanleg umhverfisatvik og rannsaka atvik sem upp koma til að fyrirbyggja að þau endurtaki sig. Þjálfun starfsfólks og verktaka er einnig mjög mikilvægur þáttur, auk þess að upplýsa samfélagið um umhverfismál fyrirtækisins.
ISAL hefur verið með vottað umhverfisstjórnunarkerfi samkvæmt ISO 14001 frá árinu 1997 og var fyrst íslenskra fyrirtækja til að taka upp slíka vottun. Umhverfistjórnunarkerfið er samofið gæða- og öryggistjórnunarkerfi sem eru vottuð samkvæmt alþjóðlegu stöðlunum ISO 9001 og ISO 45001 ásamt því að vera með vottað jafnlaunakerfi samkvæmt ÍST 85 staðlinum. Árið 2021 hlaut ISAL ASI vottun (Aluminum Stewardship Intitiative).
Starfsleyfi Rio Tinto á Íslandi ehf. var gefið út af Umhverfisstofnun október 2021 og gildir til 1. nóvember 2037. Umhverfisstofnun er jafnframt eftirlitsaðili. Fyrirtækið fellur undir fyrirtækjaflokkinn 2.1 álframleiðsla, samkvæmt fylgiskjali með reglugerð um grænt bókhald.
Gildi fyrirtækisins eru: Umhyggja - Hugrekki - Framsækni
Eigendur og stjórn
Rio Tinto á Íslandi ehf. er að fullu í eigu Rio Tinto sem er alþjóðlegt námafélag með höfuðstöðvar í London. Félagið var stofnað árið 1873 utan um koparvinnslu á Spáni. Álsvið félagsins, Rio Tinto Aluminium (RTA), er einn stærsti álframleiðandi heims og hefur höfuðstöðvar í Montreal í Kanada. Frekari upplýsingar um Rio Tinto eru á heimasíðu félagsins, www.riotinto.com.
Stjórn Rio Tinto á Íslandi ehf. er skipuð fimm einstaklingum. Fjórir stjórnarmenn auk stjórnarformanns sitja í stjórninni fyrir hönd eigenda.
Stjórn Rio Tinto á Íslandi ehf.:
- Christian Charbonneau, stjórnarformaður
- Katrín Pétursdóttir
- Patrice Bergeron
- Rannveig Rist
- Sigurður Þór Ásgeirsson
Stefna fyrirtækisins
Hlutverk okkar er að framleiða hágæða ál með hámarksarðsemi í samræmi við óskir viðskiptavina og þannig að heilbrigðis-, öryggis- og umhverfismál séu höfð í fyrirrúmi. Við einsetjum okkur að vera í fremstu röð í allri okkar starfssemi, vinna að stöðugum umbótum og að starfa ávallt í sátt við umhverfi og samfélag.
Reksturinn byggist á framúrskarandi starfsfólki þar sem jafnrétti er haft að leiðarljósi. Við fylgjum í einu og öllu lögum og reglum og uppfyllum siðareglur Rio Tinto. Framtíðarsýn okkar er að tryggja vöxt og samkeppnishæfni fyrirtækisins til lengri tíma.
Siðareglur
Rio Tinto virðir og styður velsæld og mannréttindi alls fólks í þeim samfélögum sem við búum í og vinnum, starfsfólks okkar og annarra. Við leitum tækifæra til að styðja við og hafa jákvæð áhrif á mannréttindi. Það þýðir að við leggjum áherslu á fólk og réttindi þess í allri ákvarðanatöku okkar.
Við væntum þess að samstarfsaðilar okkar og fyrirtæki sem við eigum í samstarfi við virði alþjóðlega viðurkennd mannréttindi. Við væntum þess einnig að birgjar okkar og verktakar virði alþjóðlega viðurkennd mannréttindi.
ISAL framkvæmir sérstakt áhættumat og greiningu á því hvernig starfsemi okkar getur haft áhrif á mannréttindi, samkvæmt alþjóðlega viðurkenndum mælikvörðum. Áhættumatið er yfirfarið og endurmetið á hverju ári með það fyrir augum að styðja við áherslur í mannréttindamálum.
Nánari upplýsingar um stefnu og áherslur Rio Tinto í mannréttindamálum má finna á vefsíðu móðurfélagsins hér. Siðareglur fyrirtækisins, Þannig vinnum við, taka einnig til mannréttinda og hvernig við hegðum okkur í samræmi við gildi.
Viðurkenningar
Jafnréttisprotinn (2022)
Öldrunarráð Íslands fyrir frammúrskarandi stefnu við starfslok (2018)
Evrópsku gæðasamtökin (EFQM): Fimm stjörnu viðurkenning (2012)
Forvarnaverðlaun Vinnueftirlitsins og VÍS (2001; 2011)
Öryggisverðlaun aðalforstjóra Rio Tinto (2010)
Málmvinnsluverðlaun The Minerals, Metals & Materials Society (2008)
Evrópsku álsamtökin: Öruggasta álverið (2007)
Íslensku starfsmenntaverðlaunin (2000; 2006)
Íslensku gæðaverðlaunin (2005)
Jafnréttisviðurkenning Hafnarfjarðarbæjar (2001)
Umhverfisviðurkenning umhverfisráðuneytisins (2000)
Jafnréttisverðlaun Jafnréttisráðs (1996)
Upphafið í Straumsvík
Samningar um byggingu álvers á Íslandi voru undirritaðir árið 1966, en viðræður milli svissneska fyrirtækisins Alusuisse og ríkisstjórnar Íslands höfðu þá staðið yfir í nokkur ár. Íslenska álfélagið hf. var stofnað og framkvæmdir hófust í Straumsvík. Þann 1. júlí 1969 klukkan 09:42 var fyrsta kerið ræst sem markaði upphaf álframleiðslu á Íslandi. Verksmiðjan var formlega vígð í maí 1970.
Framleiðslugeta álversins var í upphafi um 33.000 tonn á ári í 120 kerum. Fyrsti kerskálinn var síðan lengdur og 40 ker til viðbótar tekin í notkun árið 1970. Byggingu á kerskála tvö var skipt í tvo áfanga. Fyrst voru 120 ker tekin í notkun árið 1972, en líkt og með kerskála eitt, þá var hann síðar meir lengdur og 40 ker til viðbótar tekin í notkun árið 1980.
Á þessum tíma var framleiðslugetan um 100.000 tonn á ári. Það var ekki fyrr en árið 1995 að ákveðið var að stækka verksmiðjuna enn frekar og byggja kerskála 3. Framkvæmdir stóðu í um tvö ár og var kerskáli þrjú, sá sem næst stendur Reykjanesbrautinni, tekinn í notkun síðla árs 1997. Framleiðslugetan var þá orðin um 162.000 tonn.
Framleiðsluvörur hafa líka breyst en ráðist var í viðamiklar fjárfestingar á árunum 2011-2014. Steypuskálanum var breytt og framleiðslu barra var hætt en hafin framleiðsla á boltum sem eru sívalingar úr áli sem eru mun verðmætari afurð. Með þessum fjárfestingum og áherslu á stöðugar umbætur er framleiðslugetan nú komin yfir 212.000 tonn á ári.
Saga álsins
Allt frá fornu fari hafa menn notað ýmsar efnablöndur með áli. Íbúar SV-Asíu, þar sem nú er Írak, hafa löngum verið slyngir leirkerasmiðir og 5000 árum fyrir Krist gerðu þeir ker úr efnasambandi leirs og áls. Jafnframt notuðu Egyptar hinir fornu og Babýlóníumenn efnasambönd með áli við ýmis konar efna- og lyfjaframleiðslu.
Rómverski náttúrufræðingurinn og rithöfundurinn Plinius, sem fæddist 23 árum eftir Krist, minnist á álún í ritum sínum en álún nefnist salt sem inniheldur ál, kalíum og súlfathópa auk kristalsvatns. Álún var notað til að festa lit í vefnaði, jafnt í fornöld sem á miðöldum.
Á öndverðri 18. öld töldu kunnáttumenn að unnt væri að vinna sérstakan málm úr súráli. Súrál er steinefni sem finnst meðal annars í leir og er efnasamband áls og súrefnis. Torvelt reyndist þó að skilja álið frá súrefninu og tókst það ekki fyrr en snemma á 19. öld.
Breski efnafræðingurinn Humphry Davy komst að þeirri niðurstöðu árið 1807 að súrál væri efnasamband súrefnis og óþekkts málms sem hann nefndi "aluminium." Davy gerði umfangsmiklar tilraunir til að kljúfa þetta efnasamband með rafgreiningu og notaði til þess rafmagn úr rafhlöðum. Ekki tókst honum að framleiða hreint ál en þó gat hann búið til álblöndu.
Danska eðlis-og efnafræðingnum Hans Christian Ørsted tókst árið 1825 fyrstum manna að framleiða hreint ál. Hann leysti álklóríð upp í blöndu kvikasilfurs og kalíummálms. Með því að eima kvikasilfrið burtu varð til moli af áli á stærð við baun.
Árangur Ørsteds varð þýska eðlisfræðingnum Frederich Wöhler hvatning til að halda áfram tilraunum og fann hann upp að ferð til að vinna ál úr álklóríði með kalíummálmi án kvikasilfurs árið 1827.
Frakkinn Sainte-Claire Deville endurbætti aðferð Wöhlers árið 1854 og notaði natríumístað kalíums. Deville framleiddi 200 tonn af áli á 35 árum og á þeim tíma tókst honum að koma framleiðslukostnaði niður í 1% af því sem hann hafði verið í upphafi.
Árið 1855 var ál sýnt á heimssýningunni í París og vakti það geysimikla athygli.
Frakkinn Paul Héroult og Bandaríkjamaðurinn Charles Martin Hall sóttu hvor um sig um einkaleyfi til að framleiða ál árið 1886. Báðir beittu þeirri að ferð að leysa súrálið upp í bráðnu krýólíti og vinna síðan ál úr blöndunni með rafgreiningu.
Um svipað leyti fann Þjóðverjinn Siemens upp rafalinn og Austurríkismanninum Karl Josef Bayer hugkvæmdist aðferð til að vinna súrál úr báxíti. Þar með var lagður grundvöllur að áliðnaði sem fólst í því að vinna ál úr súráli með rafgreiningu. Sigurför áls um heiminn var hafin.